6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na (“TTK”) göre sermaye şirketleri temel olarak anonim şirketler ve limited şirketler olarak tanımlanmakta olup, şahıs şirketlerinin aksine bu şirketlerin ortaklara karşı sınırlı sorumluluğu bulunmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’nun 329. Maddesi uyarınca anonim şirket, “sermayesi belirlenerek paylara bölünen, borçlarından ancak malvarlığı ile sorumlu olan şirket” olarak tanımlanmaktadır. Limited şirket, Türk Ticaret Kanunu’nun 573. Maddesi uyarınca “bir veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından ticari adla kurulan şirket türü” olarak tanımlanmaktadır.
Ortaklar, sermaye şirketinin faaliyet göstereceği sektöre, kısa ve uzun vadeli yatırımlara ve iş stratejilerine göre ne tür bir şirket kuracağını belirleyebilir. Ayrıca her iki şirket türünü de ortak sayısı, sermayesi, sorumluluğu, faaliyet alanı açısından birbirinden ayıran bazı temel farklılıklar vardır ve ortaklar kurulacak şirketin türüne karar verirken bu farklılıkları dikkate almalıdır. İki tür şirket arasındaki temel farklar şu şekilde özetlenebilir:
Ortak Sayısı ve Türü: Her iki şirketin kurulması için tek bir gerçek veya tüzel kişi ortak yeterlidir. Ancak limited şirketlerde maksimum ortak sayısı 50 (elli) olabilir. Anonim şirketlerde ortak sayısının 500’ün (beş yüz) üzerinde olması mümkündür ve bu sayıya ulaşıldığında şirket sermaye piyasası düzenlemelerine göre halka açık kabul edilebilir. 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun 3. maddesi uyarınca yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidir. Böylece yabancı yatırımcılar, Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen tüm sermaye şirketlerini kurabilir veya daha sonra hisse devri yoluyla şirket ortağı olabilirler.
Kamu Borçlarının Sorumluluğu: Anonim şirketlerin ortaklarının şirketin kamu borçlarından hiçbir sorumluluğu yoktur. Ancak, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun Bis 35. Maddesi uyarınca, kamu borçlarının şirketten tahsil edilememesi halinde “kanuni temsilci” olarak görev yapan anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri borcun tamamından müştereken ve müteselsilen sorumludurlar. Limited şirket ortakları, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemez olduğu anlaşılan kamu borçlarından payları ile orantılı olarak sorumludur. Bu ortaklar aynı zamanda yönetici olarak da görev yaparlarsa, hisseleriyle orantılı olarak değil, borcun tamamından sorumlu olacaklardır.
Sermaye: Anonim ve limited şirketlerin kurulmasına ilişkin asgari sermaye tutarları, 24 Kasım 2023 tarih ve 7887 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (“Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”) ile değiştirilmiştir. Buna göre anonim şirketler için asgari sermaye tutarı 50.000 (elli bin) Türk Lirası iken, bu değişiklikle asgari sermaye tutarı 250.000 (iki yüz elli bin) Türk Lirası olarak belirlenmiştir. Limited şirket kuruluşu için asgari sermaye tutarı 10.000 (on bin) Türk Lirası iken yapılan değişiklikle asgari sermaye tutarı 50.000 (elli bin) Türk Lirası olarak belirlendi. Bu değişiklikler 1 Ocak 2024 itibariyle yürürlüğe girecek. Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, sermayesi yeni belirlenen tutarların altında olan mevcut şirketler için sermaye gereksinimi olmamasına rağmen, özkaynak yapılarını güçlendirmek amacıyla sermayelerini en azından yeni belirlenen tutarlara çıkarmalarının faydalı olduğu ifade edilmiştir. Her iki şirkete de nakit veya ayni sermaye yatırılabilir. Anonim şirketlerde her pay en az 1 (bir) kuruş veya katları, limited şirketlerde ise her pay en az 25 (yirmi beş) Türk Lirası veya katları değerinde olmalıdır.
Kayıtlı Sermaye Sistemi: Kayıtlı sermaye sistemi, şirketlerin TTK sermaye artırım yükümlülüklerine (genel kurul, değişiklik gibi) tabi olmaksızın, yönetim kurulu kararı ile esas sözleşmede önceden belirlenen ve ticaret siciline kayıtlı miktara kadar sermayelerini artırmalarını sağlayan sistemdir ana sözleşmeden). Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Hayır. 24 Kasım 2023 tarihli 7887 sayılı resmi olmayan şirketler için asgari kayıtlı sermaye tutarı 100.000 (yüz bin) Türk Lirasından 500.000 (beş yüz bin) Türk Lirasına değiştirilmiştir. Söz konusu değişiklik 1 Ocak 2024 itibariyle yürürlüğe girecek. Bu sistem limited şirketlere uygulanamaz.
Faaliyet Alanı: Türk Ticaret Kanunu’nun 331. Maddesi uyarınca anonim şirketler ve Türk Ticaret Kanunu’nun 573. Maddesi uyarınca limited şirketler, kanunla yasaklanmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir. Ancak bankacılık, yatırım ortaklığı, finansal kiralama ve sigorta gibi alanlarda faaliyet gösterecek şirketlerin anonim şirket olarak kurulması gerekmektedir. Bu nedenle, faaliyet alanına bağlı olarak, şirket türü artık ortaklar için isteğe bağlı bir hak olmayabilir.
Zorunlu Organlar: Anonim şirketlerde genel kurul ve yönetim kurulu; Limited şirketlerde ise genel kurul ve yönetim kurulu zorunlu organlar olarak belirlenir. Her iki şirketin zorunlu organlarının yetkileri devredilemez. Anonim şirketlerde ortakların yönetim kurulunda bulunması zorunlu değildir, ancak limited şirketlerde şirket ortaklarından birinin yönetim kurulunda olması gerekir.
Şirket Avukatı Bulundurma Zorunluluğu: Mevcut durum itibariyle anonim şirketlerde şirket sermayesi 250.000 (iki yüz elli bin) Türk Lirasının üzerinde ise şirkette avukat bulundurma zorunluluğu varken limited şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, yukarıda belirtilen Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile değiştirilen anonim şirketin asgari sermayesi uyarınca, burada belirtilen tutarın ilerleyen aşamalarda değiştirilmesi beklenmektedir.
Oy Hakkı: Pay sahipleri genel kurulda oy haklarını, paylarının toplam nominal değeri ile orantılı olarak kullanabilirler. Ancak, her hissedarın yalnızca bir hissesi olsa bile, en az bir oy hakkı vardır. Türk Ticaret Kanunu’nun 479. Maddesi uyarınca anonim şirketlerde kurumsallaşma şartı aranmadığı veya haklı bir neden bulunmadığı takdirde paylara en fazla 15 (onbeş) oy hakkı tanınabilir. Limited şirketlerde pay sahiplerinin oy hakları konusunda herhangi bir sınırlama yoktur.
Genel Kurul Toplantıları ve Bakanlık Temsilciliği Yükümlülüğü: Anonim ve limited şirketler, yıllık faaliyet sürelerinin bitiminden itibaren 3 (üç) ay içinde genel kurullarını yapmakla yükümlüdürler. “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve Bu Toplantılara Katılacak Bakanlık Temsilcileri”nin 32nci maddesinde sayılan hallerde anonim şirketlerin de toplantılarda bakanlık temsilcisi bulundurmakla yükümlüdürler.
Halka Arz: Halka arz, Sermaye Piyasası Kanunu’na (“SPK”) göre “sermaye piyasası araçlarının satın alınması ve bu çağrının ardından yapılan satış için herhangi bir yolla yapılan genel çağrı” olarak tanımlanmaktadır. Buna göre halka arz edilen şirketlerin hisselerinin bir kısmı veya tamamı borsada işlem görerek şirketlere finansman kaynağı olmaktadır. Kamu şirketleri, ttk’dan doğan yükümlülüklerinin yanı sıra Spk’nın ilke ve yükümlülüklerine de uymak zorundadır. Kuruluşundan bu yana en az 2 (iki) takvim yılı harcamış anonim şirketlerin halka açılması mümkün olsa da limited şirketlerin halka açılması mümkün değildir. Halka açılmak isteyen bir limited şirket, ancak önce türünü değiştirerek anonim şirket statüsü kazanması ve ardından diğer şartları yerine getirmesi koşuluyla halka açılabilir. Limited şirketin türünü anonim şirket olarak değiştirmesi halinde, “en az 2 (iki) takvim yılı geçmesi” şartı ile bu süre hesaplanırken limited şirket olarak geçirilen süreler de dikkate alınır.
Şirketin Temsil ve Yönetimini Üçüncü Bir Tarafa Bırakmak: Anonim şirketlerde, şirketin yönetim yetkisi kısmen veya tamamen birkaç yönetim kurulu üyesine veya bir üçüncü tarafa bırakılabilir. Böyle bir devir yapılmadığı sürece yönetim yetkisi tüm yönetim kurulu üyelerine aittir. Ancak anonim şirketlerde temsil yetkisi en az 1 (bir) yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisine sahip olması şartıyla üçüncü kişilere devredilebilir. Temsil yetkisinin yönetim kurulunun bir veya daha fazla üyesine devredilmesi halinde bu üyeler “icra üyesi” olarak tanımlanır. Temsil yetkisinin yönetim kurulu üyelerinden başkasına devredilmesi halinde bu kişiler “icra müdürü” olarak da tanımlanır. Limited şirketlerde, şirketin yönetimi veya temsili tamamen üçüncü bir tarafa bırakılamaz. Limited şirket ortaklarından en az 1 (birinin) yönetici olarak atanması zorunludur.
Tahvil İhracı ve Benzeri Borçlanma Araçları: Tahviller, devlet veya şirketler tarafından ek kaynak sağlamak için ihraç edilen borçlanma senetleridir. SPK ve ilgili alt düzenlemelerinde anonim şirketlerin belirli koşullar sağlandığı sürece halka açık olsun veya olmasın tahvil ve benzeri borçlanma araçları ihraç etmelerine izin verilmektedir. Limited şirketler tahvil ve benzeri borçlanma araçlarını ihraç edemezler.
Hisse Devri: Anonim şirketlerde noter aracılığı ile hisse devri zorunluluğu yoktur. 490 sayılı TTK uyarınca, nama yazılı payların devri ciro ve mülkiyetin devralana devredilmesi ile yapılırken, hamiline yazılı payların devralana devri, mülkiyetin devralana devredilmesi ve Merkezi Sicil Dairesine bildirilmesi ile yapılır. Uygulamada anonim şirket hisse devirlerinde, devralan ve devralan ortakların haklarını ve satış fiyatı da dahil olmak üzere devir çerçevesini belirlemek üzere hisse devir sözleşmesi ve pay sahipleri sözleşmesi imzalanır. Bu sözleşmeler sözleşme özgürlüğü ilkesi ile hazırlanmakta ve tarafların iradesine göre şekillenmektedir. Limited şirketlerde hisse devri yazılı forma tabidir ve tarafların imzalarının noter tarafından onaylanması gerekir.
Ayrıca limited şirket esas sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe pay devri için ortaklar genel kurulunun onayı alınmalıdır. Devir işleminin Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne kaydedilmesi ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilmesi de zorunludur.
Hisse Devri Gelir Vergisi: Anonim şirketlerde, hisse senetlerinin hisse senedi alımından sonraki 2 (iki) yıl içinde satılıp devredilmesi halinde, Gelir Vergisi Kanunu uyarınca elde edilen kazanç “sermaye kazancı” olarak vergiye tabidir. Ancak limited şirketlerde ortaklık payları sadece ispat amacıyla tapuya bağlandığından ve bu nedenle tapuyu tapuya iliştirme zorunluluğu bulunmadığından tapuya ilişkin zaman kısıtlaması uygulanmaz. Bu nedenle limited şirkette pay sahibi olan kişi payını satıp devrettiğinde her halükarda “sermaye kazancı”ndan doğan gelir vergisine tabi olacaktır.
Pay Türü: Anonim şirketler, sermayenin tamamı ödenmek ve yönetim kurulunca karar alınmak kaydıyla hamiline yazılı pay ihraç edebilirler. Aralık 2020’de yapılan kanun değişikliği ile hamiline yazılı paylar Merkezi Sicil Dairesine tescil edilmek, hamiline yazılı payların dağıtımı ve devri halinde şirketler tebliğ etmekle yükümlüdür. Limited şirketlerde hamiline hisse ihracı mümkün değildir.
Bağımsız Denetim: Türk Ticaret Kanunu’na göre bağımsız denetime tabi şirketler, Başkan tarafından yayımlanan “Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesi Hakkında Karar” uyarınca belirlenir. Kararda belirtilen kriterleri karşılayan anonim veya limited şirketler bağımsız denetime tabi tutulacaktır.
Tür Değişikliği: Bir sermaye şirketinin, tür değişikliğine ilişkin Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca herhangi bir zamanda başka bir sermaye şirketine dönüşmesi mümkündür. Buna göre, ilgili sermaye şirketini kurarken ortaklar tarafından dikkate alınan çeşitli koşullar değişmişse veya yeniden yapılanma söz konusu ise, türün limited şirketten anonim şirkete değiştirilmesi de mümkündür.
