Boşanma sürecinde mal paylaşımı mahkemenin kesin boşanma kararını verdikten sonra kural olarak evlilik birliği içerisinde edinilmiş malların eşit şekilde paylaşılması esasına dayanmaktadır.
4721 Sayılı Medeni Kanuna göre 01.01.2002 tarihinden itibaren taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça; boşanma halinde edinilmiş mallara katılma rejimi hükümlerinin yasal mal rejimi olarak uygulanacağı kabul edilmiştir. Bu kanuna göre eşler diğer eşin evlilik birliği içerisinde edinilmiş mal niteliğindeki mallarının yarısının değeri üzerinde hak sahibi olup (istisnalar hariç) mallar yarı yarıya paylaştırılacaktır.
Medeni Kanuna göre mal paylaşımı konusunda 01.01.2002 tarihinden önceki dönemdeki hukuki kurallar ile 01.01.2002 tarihinden sonraki dönemdeki hukuki kurallar farklıdır.
01.01.2002 tarihinden önce eşler arasında yasal olarak mal ayrılığı rejimi geçerli olup 01.01.2002 den sonra edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olmuştur. 01.01.2002 tarihinden önce eşler arasında mal ayrılığı rejimi geçerli olup eşler birbirinin aldığı mal varlığına katkıda bulunmuşsa katkı payı alacağı talep edebilir ve katkı payı alacağı davası açabilir. 01.01.2002 tarihinden sonra eşler sözleşme ile özellikle başka bir mal rejimini seçmemiş ise eşler arasında bu tarihten sonra edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmaktadır.
Edinilmiş mallara katılma rejiminde eşler birbirinin malları üzerinde yarı yarıya hak sahibi olup katılma alacağı davası olarak her bir eş dava açabilmektedir. Katılma alacağı davası uygulamada boşanma davası ile birlikte veya ayrı olarak açılabilmekte ancak boşanma davası mal paylaşımı davası yönünden bekletici mesele yapılmaktadır.
KANUNDA EŞLERİN EDİNİLMİŞ MALLARI OLARAK
-Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
-Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
-Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
-Kişisel mallarının gelirleri, edinilmiş malların yerine geçen değerlerdir.
KANUNDA EŞLERİN KİŞİSEL MALI OLARAK
-Eşlerden birinin kişisel kullanımına yarayan eşya,
-mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri, manevî tazminat alacakları, kişisel mallar yerine geçen değerlerdir.
Evlilik sırasındada eşlerden birine kalan miras kendisine miras kalan eşin kişisel malı olur. Boşanma halinde diğer eş mal paylaşımı sırasında miras kalan mal üzerinde hiçbir hak talep edemez. Fakat miras kalan mal nedeniyle elde edilen gelirler örneğin miras kalan taşınmazın kira geliri edinilmiş mal sayılır ve diğer eş mal paylaşımında evlilik sırasında elde edilen gelirlerin yarısı üzerinde hak sahibi olur.
Evlilik sırasında bağışlanan parasal değeri olan her şey bağışlanan eşin kişisel malı sayılır. Diğer eş mal paylaşımı sırasında bağışlanan mal üzerinde hiçbir hak talep edemez. Fakat bu malların evlilik içinde elde edilen kira ve faiz gelirleri edinilmiş mal sayılır ve diğer eş mal paylaşımında evlilik sırasında elde edilen gelirlerin yarısı üzerinde hak sahibi olur.
Eşler evlilik birliği içerisinde sözleşme yaparak hangi malların kişisel mal hangi malların edinilmiş mal olduğunu serbestçe kararlaştırabilirler.
Evlilik birliği içerisinde elde edilen malların hepsi kural olarak edinilmiş mal kabul edilmektedir. Eşlerden biri bir malın kişisel mal olduğunu iddia ediyorsa bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.
ZAMANAŞIMI
Mal paylaşımı davası boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içerisinde açılması gerekir. 10 yıllık süre geçtikten sonra mal paylaşımı talebinde bulunulamaz.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Mal paylaşımı davasında görevli mahkeme Aile Mahkemesi olup yetkili mahkeme ise;
-Eşlerden birinin ölümü nedeniyle mal rejimi sona ermişse ölenin son ikametgah mahkemesi,
-Evlilik mahkemenin boşanma kararı ile sona ermişse veya devam eden bir boşanma davası varsa boşama davasına bakmaya yetkili olan mahkeme boşanma halinde mal paylaşımına da bakmaya yetkilidir.
-Bu iki durum harici bütün hallerde davalı eşin ikametgah aile mahkemesi boşanmada mal paylaşımı davasına bakmaya yetkilidir.
Zina nedeniyle boşanma kararı verilmesinde kusurlu eşin katılma alacağı tamamen ortadan kaldırılabilir veya hakkaniyete uygun oranda azaltılabilir. Ancak eşlerin katkı payı zina nedeniyle ortadan kaldırılamaz.
